Mittwoch, 19. Oktober 2016

Герман хэлний цагуудын хэрэглээний ялгаа

Герман хэлэнд байдаг 6 цагийг та бүхэн одоо мэддэг болсон байх.
Эдгээр цагийг бүгдээрээ Өнөөдөр-Одоо, Өнөөдөр- Өнөө өглөө, Маргааш, Нөгөөдөр, Өчигдөр, Уржигдар гэдэг өдрүүдээр цаг хугацааны шугаманд тавьж үзье.
Үүнийг эхэнд хүмүүсийг маш их төөрөгдүүлдэг өнгөрсөн цагийн 3 хэлбэрийн тухай товч тодруулга хэлье.
Герман хэлний 3 өнгөрсөн цаг: Präteritum, Perfekt, Plusquamperfekt.
Präteritum-ыг голдуу бичгийн хэлэнд хэрэглэдэг ба  ном зохиол, үлгэр домог болон тайлан бүртгэл, судалгаа гаргалгаа, захиа дурдатгал унших явцад та бүхэн энэ цагтай их тааралдах болно: Er lernte 2 Jahre lang Deutsch.- Тэр 2 жилийн турш герман хэл үзэв/үзжээ/үзсэн.
Харин Perfekt цагийг ярианы хэлэнд голдуу хэрэглэдэг: Er hat 2 Jahre Deutsch gelernt.- Тэр 2 жил герман хэл үзсэн.
Plusquamperfekt (PQ)-ийг бараг дангаар нь хэрэглэдэггүй ба өнгөрсөн зүйлийг ярьж байхад тэрнээс өмнө болчихсон байсан юмыг дурьддаг тул ямагт Präteritum цагтай хамт өгүүлбэрт ордог:
Зочид бүгдийг идсэний (PQ) дараа хөргөгч хов хоосон болсон/байсан (Prät).
Энд: Хөргөгч хоосон болохоос өмнө зочид бүгдийг идсэн. Эсвэл: Эхлээд зочид бүгдийг идсэн, дараа нь хөргөгч хоосон болсон. Иймд эхэлж болсон зүйлийг Plusquamperfekt цаг дээр дараа нь болсон зүйлийг Präteritum цаг дээр бичнэ.

1.  Одоо цаг = Präsens. Энэ цаг бол ойлгомжтой бизээ. Яг одоо, одоогоор болж байгаа зүйлсийг энэ цагаар илэрхийлэх ба "тэгэж/ингэж байна, тэгэж/ингэж байгаа, ер нь тэгдэг/ингэдэг" утгатай тул Одоо үргэлжилж байгаа цаг ч гэдэг. Мөн хэдхэн хормын дараа, удахгүй болох нь тодорхой юмыг ч энэ цагаар илэрхийлдэг. (Би дуулна, Тэр бүжиглэнэ, Одоо тэр үг хэлнэ... гэх мэт)
Der Lehrer ärgert sich über Nick. - Багш Никт уурлаж байна.
Nick weiß nichts und ist richtig verzweifelt.- Ник юу ч мэдэхгүй бүр яахаа ч мэдэхээ байлаа.
2. Төгс өнгөрсөн цаг = Perfekt. Энэ цагийг одоо төгссөн цаг ч гэдэг. Үүнийг Өнөө өглөөтэй зүрлэж болно. Өнөө өглөө бол өнөөдөртөө орох боловч өнгөрсөн цагт тооцогдоно. "Тэгэв, ингэв, тэглээ ингэлээ, тэгсэн/ингэсэн " гэдэг утга илэрхийлнэ. Сая, саяхан, дөнгөж сая болсон юмыг ч үүгээр илэрхийлнэ.
An diesem Morgen hat Nick verschlafen. - Энэ өглөө Ник унтаж хоцорчээ.
Er ist zu spät gekommen.- Тэр хоцорч ирсэн.
 3. Жирийн өнгөрсөн цаг = Präteritum
Үүнийг Өчигдөртэй зүйрлэж болно. Энэ цагаар "тэгсэн/ингэсэн, тэгжээ/ингэжээ тэгэж/ингэж байв, тийм/ийм байсан" гэдэг утгыг илэрхийлнэ.
Gestern Nacht spielte Nick zu lange an seinem Computer. - Өчигдөр шөнө Ник маш удаан компьютер дээрээ тогложээ. 
Der Mond schien dabei ins Fenster und beleuchtete sein Zimmer. - Тэгэхэд сар цонхоор нь тусч өрөөг нь гэрэлүүлж байв.
4. Урьд өнгөрсөн цаг буюу өөрөөр Өнгөрөн төгссөн цаг = Plusquamperfekt
Энэ цагийг өчигдрийн өмнөх өдөр - Уржигдартай зүйрлэж болно.  Өөрөөр хэлбэл өнгөрсний өмнөх цаг юм. Энэ цагаар "тэгчихсэн, тэгчихсэн байсан, тэгсэн/ингэсэн байсан" гэдэг утгыг илэрхийлнэ.
Am Nachmittag davor hatte er noch dazu zwei Stunden Fußball gespielt.- Дээр нь өмнөх өдрийн үдээс хойш тэр 2 цаг хөл бөмбөг тоглочихсон байсан.
5. Ирээдүйн 1-р цаг = Futur I-р идээдүйд болох зүйлсийг илэрхийлнэ. Үүнийг Маргааштай зүйрлэж болно. "тэгэх болно, ингэх болно, тийм/ийм байх болно"
Im Sommer werde ich nach London fliegen.- Би зун Лондон ниснэ/явна.
6. Ирээдүйн 2-р цаг= Futur II-ийг ирээдүйд төгсөх цаг ч гэдэг. Яагаад гэвэл энэ цаг нь ирээдүйд болчихсон, хийгээд дуусчихсан байх утгыг илэрхийлдэг. Өөрөөр хэлбэл маргааш хийх зүйл (эсвэл одоо хийгдэж байгаа зүйл ч юмуу...) Нөгөөдөр гэхэд хийж дууссан байх болно, тэгчихсэн байх болно гэхэд энэ цагийг хэрэглэнэ.
Im Sommer wird er sein Zeugnis erhalten und die Klasse bestanden haben.- Зун гэхэд тэр Гэрчилгээгээ авчихсан (дараачийн) ангидаа тэнцчихсэн байх болно.

Dienstag, 4. Oktober 2016

Аль цагт байна?

Өгүүлбэрт байгаа үйл үгнүүдийн хувирсан цагийг олж нэрлэ!
 Өнгөрсөн
 Одоо
Ирээдүй
Plusquamperfekt Präteritum Perfekt Präsens Futur I Futur II

1. Bold schreibt (_____________) seine Abschlussarbeit über den Zellschutz-Mechanismus.
2. Das ist (_____________) ein interessantes Thema.
3. Er ist durch ein Seminar eines berühmten Professors darauf gekommen (_____________).
4. Der Professor hatte  bis vor 3 Jahren an der Abwehr einer Zelle geforscht (_____________).
5. Als er plötzlich krank würde (_____________), konnte er seine Arbeit nicht zu Ende bringen (_____________).
6. Er suchte (_____________) eine oder einen Nachfolger/-in, die/der seine Forschung fortsetzt (_____________) und zu einem Ergebnis führt. (_____________).
7. Darüber sprach (_____________) er einmal in seinem Seminar und das war (_____________) genau das, was Bold für seine Abschlussarbeit schreiben wollte (_____________).
8. Nach diesem Seminar ist Bold zu dem Professor gegangen (_____________) und er hat ihn sein Vorhaben erzählt (_____________).
9. Der Professor fand (_____________) seine Interesse sehr gut und freute sich (_____________) über Bolds Wunsch zur Zusammenarbeit.
10. Am  Montag geht (_____________) Bold zum Forschungsbüro des Professors und dann werden sie zusammen über weitere Arbeitsschritte sprechen (_____________).